Udar mózgu dawniej także apopleksja (łac. apoplexia cerebri, insultus cerebri ang. cerebro-vascular accident - CVA) to nagłe wystąpienie mniej lub bardziej nasilonych objawów uszkodzenia mózgu w wyniku zaburzeń krążenia mózgowego.

Udary mózgu występują przede wszystkim u ludzi starszych, aczkolwiek w 25% dotyczą osób poniżej 55 roku życia. Według statystyki częstość ich określa się na 100-300 przypadków na 100 000 na rok. Stanowią one co najmniej połowę ostrych chorób neurologicznych, wymagających hospitalizacji.

Udar mózgu możemy podzielić na:

• udar krwotoczny (zwany potocznie wylewem krwi do mózgu)
• udar niedokrwienny (zawał mózgu)

• wiek - ryzyko zwiększa się 2-krotnie co 10 lat
• płeć męska
• nadciśnienie tętnicze
• choroby serca
• cukrzyca
• palenie papierosów
• alkoholizm
• otyłość
• hipercholesterolemia
• hiperhomocysteinemia
• mała aktywność fizyczna
• niewłaściwy sposób odżywiania
• stres
• nerwica

Polega na nagłym wylewie krwi z pękniętego naczynia, który niszczy utkanie mózgu. Najczęstszą przyczyną jest nadciśnienie tętnicze. Stanowi ok. 15-20% wszystkich udarów.

Objawy

• nagły, bardzo silny ból głowy
• utrata przytomności
• niedowład lub paraliż po stronie przeciwnej do uszkodzonej pólkuli mózgu
• osłabienie lub zniesienie czucia po jednej stronie ciała,
• zaburzenia mowy (afazja)
• zaburzenia widzenia

Spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu jako wynik zwężenia lub całkowitego zamknięcia światła naczyń tętniczych. Stanowi 85-90% wszystkich udarów

• wkrótce po wstawaniu z łóżka, czasem chory budzi się z niedowładem lub paraliżem
• przytomność zachowana
• osłabienie lub zniesienie czucia po stronie ciała zgodnej z miejscem zawału
• brak odczuwania bólu
• w przypadku zakrzepu - brak drgawek
• w przypadku zatoru - nagłe drgawki

leki trombolityczne - to leki "rozpuszczające" skrzep będący przyczyną niedokrwienia mózgu. W Polsce, od roku 2003, na podstawie wytycznych Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Sercowo-Naczyniowych POLKARD 2003-2005, prowadzone jest leczenie trombolitycze w udarze niedokrwiennym w specjalnie przygotowanych do tego Oddziałach Udarowych. Leczenie trombolityczne może być przeprowadzone tylko w czasie pierwszych 3 godzin od wystąpienia udaru, ponieważ po tym czasie nie przynosi spodziewanych rezultatów i może prowadzić do poważnych powikłań. Aktualnie nie ma leków, które skutecznie leczą udary po tym czasie, jednak w niektórych przypadkach leczenie trombolityczne odnosi skutek w czasie do 4,5 godziny od udaru, a nawet do 6 godzin, jednak zależy to od indywidualengo przypadku chorego. W dalszym etapie leczenia kompleksowe zajęcie się chorym, jego monitoring i zwalczanie na bieżąco wszystkich dysfunkcji organizmu może przynieść dobre wyniki w leczeniu udarów.

Niezbędnym postępowaniem po udarze mózgu jest wprowadzenie neurorehabilitacji. Najlepszymi metodami według standardów światowych jest metoda NDT-Bobath, która dzięki torowaniu motorycznemu czyli nauce prawidłowych wzorców ruchowych pozwala na budowanie nowych połączeń w mózgu i poprawę stanu funkcjonalnego pacjenta